تهديدات تجارت دريايي ميزگرد بررسي شرايط حمل‌ونقل دريايي با حضور مسئولان بخش دولتي و خصوصي
به تازگي ميزگردي براي بررسي شرايط حمل‌ونقل دريايي برگزار شد. اين ميزگرد كه با حضور پنج نفر از مسئولان بخش دولتي و خصوصي يعني محمد راستاد رئيس سازمان بنادر، هادي حق‌شناس معاون بندري سازمان بنادر، مسعود پل‌مه رئيس انجمن كشتيراني، محمد عيقرلو از اتاق بازرگاني تهران و روزبه مختاري عضو انجمن كشتيراني برگزار شد و برخلاف قول مساعد، مسئولان دولتي در اين ميزگرد شركت نكردند.
مسعود پل‌مه از عدم سياست‌گذاري مناسب و مقتضي در دوران تحريم انتقاد كرد و درعين‌حال عنوان كرد كه چرا در اين برهه حساس تجارت بين‌الملل، سياست‌هاي درستي براي جذب نظر شركاي خارجي اتخاذ نشده و دولت از بسته حمايتي كه اعلام كرده است، رونمايي نمي‌كند.
او پاسخ سوالات مطرح شده را اينگونه داد:
- از چه زماني براي انجمن محتمل بود كه امكان افزايش قيمت دلار و تحميل شرايط تحريم به اقتصاد كشور وجود دارد و چه زماني پيشنهادات خود را به دولت ارائه كرديد؟
پل‌مه: با توجه به روند اخبار و احتمالات، وضعيت بازار را رصد مي‌كرديم و به‌واسطه اتفاقاتي كه در كسب‌وكار مي‌افتاد، پيش‌بيني‌هايي داشتيم. طبيعتا شرايط سياسي كه به دنبال تغيير دولت در آمريكا اتفاق افتاد و عدم ثبات سياسي در حفظ توافقات برجام كه در آمريكا شكل گرفته بود، پيش از اعلام رسمي، توسط شركاي تجاري خارجي به ما هشدار داده مي‌شد احتمال اينكه آمريكا تهديد يا تحريم جديدي را متوجه ايران كند؛ بسيار زياد است.
درنهايت سناريوهاي مختلفي را طراحي كرديم كه اگر اتفاق ناميمون تحريم تحقق يافت چه كنيم. روي اين اصل در ديدار عيدانه‌اي كه با جناب آقاي راستاد، مديرعامل سازمان بنادر داشتيم، دل‌نگراني‌هايي را كه در عرصه فعاليتي در جهت تحقق تحريم به وجود آمده بود مطرح كرديم و خواهان تشكيل كارگروه و جلسات تخصصي در اين رابطه شديم. يك يا دو هفته بعد، حدود دهه اول ارديبهشت‌ماه، سازمان بنادر، ما را به اولين و آخرين نشست دراين‌باره دعوت كرد.بار ديگري هم هماهنگي لازم براي برگزاري جلسه صورت گرفت اما جلسه‌اي برگزار نشد و باوجود تقاضاهاي مكرر براي برگزاري جلسات تخصصي و دستيابي به نسخه مقابله درست با تحريم‌ها، ديگر هيچ جلسه‌اي با انجمن برگزار نشد. ما رايزني‌ها را از مراجع ديگر مانند وزارت راه، مجلس، شوراي عالي امنيت ملي و هر مرجع دولتي ديگري كه مقدور بود آغاز كرديم تا به سرانجام برسيم.
سي‌ام ارديبهشت‌ماه در نامه‌اي خطاب به جناب آقاي آخوندي تحليل خود و هشدارهاي موجود در حوزه بندر و دريا در دوران تحريم و عواقب آن را ارائه كرديم و درعين‌حال راهكارهاي حرفه‌اي را نيز در نامه مطرح و رونوشتي هم به دفتر رياست سازمان بنادر ارسال كرديم و انتظار داشتيم كه بعد از ارسال نامه مسئولان امر براي بررسي بيشتر، جلسه‌اي دراين‌باره برگزار كنند و خواهان توضيحات و ارائه مستندات تكميلي نامه باشند.اما متأسفانه از سوي هيچ‌يك از همكاران دولتي هيچ‌گونه پيگيري به عمل نيامد. اين در حالي بود كه در جلسه‌اي توضيحات شفاهي را به آقاي آخوندي ارائه دادم و عنوان كردم كه برخلاف اينكه ما اعلام آمادگي كرده‌ايم كه در دفع و رفع اثرات سوء تحريم حاضر به همكاري هستيم؛ اما از سوي دولت گوش شنوا يا دست ياري نديديم. البته اين بدان معني نيست كه كلا در سازمان نشستي برگزار نمي‌شود، بلكه به اين معني است كه تنها يك جلسه با انجمن برگزار شد و نسبت به مكاتبه انجمن نيز، جواب روشن و شفايي دريافت نشد. هرچند متعاقبا متوجه شديم از نظرات مكتوب ما استفاده شده است.
- به نظرتان چرا سازمان چنين رفتاري مي‌كند؟
پل‌مه: نبايد يك بخش، خود را تنها متولي سازمان بنادر و دريايي كشور فرض كند و درعين‌حال استقلال ويژه‌اي هم در ديد كارشناسي براي خود قائل شود. اين ديدگاه باعث شده تا كم‌تر به ديدگاه‌هاي كارشناسي ما يا ديگر كارشناسان توجه شود.
متعاقب عدم حصول نتيجه از مكاتبه اول، مكاتباتمان را ادامه داديم و پيشنهاداتي را بر پايه مديريت فضاي سرزميني، به دولت ارائه كرديم.
درعين‌حال با تدبير وزارت راه‌وشهرسازي جلسات ماهانه شوراي عالي ترابر كشور به‌صورت هفته‌اي برگزار مي‌شود و چند هفته متوالي با موضوعات روز ازجمله تحريم اين جلسات برگزار شد. در اين جلسات مجددا هشدارهاي لازم را ارائه كرديم كه با توجه به حجم عمليات دريايي كه متكي بر ناوگان ايراني است بايد توجه داشت وضعيت بنادر كشور رو به بحران نرود.
- آمار و اطلاعاتي هم در خصوص تأييد وضعيت بحراني بنادر داريد؟
پل‌مه: بله. طبق آمار سازمان بنادر، در حال حاضر عمليات بندري با كاهشي حدود ۲۰ درصد مواجه شده است؛ اما طبق شواهد و قرائن به نظرم امروز با كاهش حدود ۲۵ درصد از عمليات بندري مواجه هستيم.
مسعود پل مه رئيس انجمن كشتيراني
- بر چه اساسي آمار را بالاتر از سازمان راهداري اعلام مي‌كنيد؟
پل‌مه: به دليل اينكه ۳۹ درصد گردش دريايي كشور توسط كشتيراني جمهوري اسلامي ايران انجام مي‌شود؛ با اين فرض كه يك درصد حمل‌ونقل دريايي هم توسط ساير بازيگران داخلي انجام شود، آمار حمل‌ونقل دريايي توسط شركت‌هاي ايراني به ۴۰ درصد مي‌رسد. بدين ترتيب ۶۰ درصد حمل‌ونقل دريايي كشور، توسط شركت‌هاي خارجي انجام مي‌شود كه در تمام سطح حمل دريايي ايران فعاليت دارند. اين آمار ۶۰ درصدي در حالي اعلام مي‌شود كه تمام شركت‌هاي لاينر، ترمپ، فيدر و تانكر و ... اعلام كرده‌اند كه ديگر به ايران نمي‌آيند، قطع رابطه كرده يا خواهند كرد يا تاريخ قطع همكاري خود را با ايران اعلام كرده‌اند.
- به نظر شما در چنين فضايي براي بهبود شرايط و گذر از بحران چه مي‌شود كرد؟
پل‌مه: از سال ۹۰ بارها شفاهي و مكتوب از سازمان بنادر درخواست كرده‌ايم كه دسترسي ما را به سامانه‌هاي آماري و اطلاعاتي باز كند؛ اما همواره از سوي ارگان‌هاي دولتي مطرح شده كه اطلاعات و آمار محرمانه هستند و امكان افشا و دسترسي به آنها وجود ندارد. در واقع اگر همراهي درستي صورت بگيرد آن بخش از اطلاعات و آمار را كه محرمانه تلقي مي‌شوند، مي‌توان حذف كرد و بخش عظيمي از اطلاعات كه امكان افشا و بهره‌برداري آن وجود دارد، منتشر كرد. از اين تريبون از آقاي آخوندي درخواست مي‌كنم با همان رويكرد محوري كه براي بخش خصوصي قائل هستند، به بخش خصوصي توجه كند. بخش خصوصي به استناد قانون نيازمند دسترسي آزاد به اطلاعات و آمار است. بايد آمارها و اطلاعات و تأثير عملكردها منتشر شوند تا ضمن دسترسي به اطلاعات و تحليل درست از عملكردها از سوء اجرا و مديريت احتمالي و يك‌جانبه اجتناب شود.
- علاوه بر تهديدهاي محتمل كه بيشتر شامل قطع همكاري و محصور شدن تجارت دريايي كشور است، چه تهديد ديگري وجود دارد؟
پل‌مه: يكي از مهم‌ترين تهديداتي كه داريم در حوزه باكس كانتينري است. يعني عدم وجود تعداد حداقلي و الزامي باكس كانتينري كه متعلق به خودمان باشد و امكان مديريت آنها را داشته باشيم. بر اساس بررسي كارشناسي كه صورت گرفته بود، در شوراي عالي ترابري پيشنهاد ابتياع يك‌صد هزار دستگاه كانتينر را داديم. در كنار آن شركت كشتيراني جمهوري اسلامي ايران بايد به تأسيس و حمايت از شركت‌هاي كشتيراني كوچك‌تر كه از توانايي لازم براي انتقال كالا به كشور برخوردارند، توجه كند.
در مورد همكاري بنادر ايران و آذربايجان بخوانيد.
تهديدات تجارت دريايي ميزگرد بررسي شرايط حمل‌ونقل دريايي با حضور مسئولان بخش دولتي و خصوصي
به تازگي ميزگردي براي بررسي شرايط حمل‌ونقل دريايي برگزار شد. اين ميزگرد كه با حضور پنج نفر از مسئولان بخش دولتي و خصوصي يعني محمد راستاد رئيس سازمان بنادر، هادي حق‌شناس معاون بندري سازمان بنادر، مسعود پل‌مه رئيس انجمن كشتيراني، محمد عيقرلو از اتاق بازرگاني تهران و روزبه مختاري عضو انجمن كشتيراني برگزار شد و برخلاف قول مساعد، مسئولان دولتي در اين ميزگرد شركت نكردند.
مسعود پل‌مه از عدم سياست‌گذاري مناسب و مقتضي در دوران تحريم انتقاد كرد و درعين‌حال عنوان كرد كه چرا در اين برهه حساس تجارت بين‌الملل، سياست‌هاي درستي براي جذب نظر شركاي خارجي اتخاذ نشده و دولت از بسته حمايتي كه اعلام كرده است، رونمايي نمي‌كند.
او پاسخ سوالات مطرح شده را اينگونه داد:
- از چه زماني براي انجمن محتمل بود كه امكان افزايش قيمت دلار و تحميل شرايط تحريم به اقتصاد كشور وجود دارد و چه زماني پيشنهادات خود را به دولت ارائه كرديد؟
پل‌مه: با توجه به روند اخبار و احتمالات، وضعيت بازار را رصد مي‌كرديم و به‌واسطه اتفاقاتي كه در كسب‌وكار مي‌افتاد، پيش‌بيني‌هايي داشتيم. طبيعتا شرايط سياسي كه به دنبال تغيير دولت در آمريكا اتفاق افتاد و عدم ثبات سياسي در حفظ توافقات برجام كه در آمريكا شكل گرفته بود، پيش از اعلام رسمي، توسط شركاي تجاري خارجي به ما هشدار داده مي‌شد احتمال اينكه آمريكا تهديد يا تحريم جديدي را متوجه ايران كند؛ بسيار زياد است.
درنهايت سناريوهاي مختلفي را طراحي كرديم كه اگر اتفاق ناميمون تحريم تحقق يافت چه كنيم. روي اين اصل در ديدار عيدانه‌اي كه با جناب آقاي راستاد، مديرعامل سازمان بنادر داشتيم، دل‌نگراني‌هايي را كه در عرصه فعاليتي در جهت تحقق تحريم به وجود آمده بود مطرح كرديم و خواهان تشكيل كارگروه و جلسات تخصصي در اين رابطه شديم. يك يا دو هفته بعد، حدود دهه اول ارديبهشت‌ماه، سازمان بنادر، ما را به اولين و آخرين نشست دراين‌باره دعوت كرد.بار ديگري هم هماهنگي لازم براي برگزاري جلسه صورت گرفت اما جلسه‌اي برگزار نشد و باوجود تقاضاهاي مكرر براي برگزاري جلسات تخصصي و دستيابي به نسخه مقابله درست با تحريم‌ها، ديگر هيچ جلسه‌اي با انجمن برگزار نشد. ما رايزني‌ها را از مراجع ديگر مانند وزارت راه، مجلس، شوراي عالي امنيت ملي و هر مرجع دولتي ديگري كه مقدور بود آغاز كرديم تا به سرانجام برسيم.
سي‌ام ارديبهشت‌ماه در نامه‌اي خطاب به جناب آقاي آخوندي تحليل خود و هشدارهاي موجود در حوزه بندر و دريا در دوران تحريم و عواقب آن را ارائه كرديم و درعين‌حال راهكارهاي حرفه‌اي را نيز در نامه مطرح و رونوشتي هم به دفتر رياست سازمان بنادر ارسال كرديم و انتظار داشتيم كه بعد از ارسال نامه مسئولان امر براي بررسي بيشتر، جلسه‌اي دراين‌باره برگزار كنند و خواهان توضيحات و ارائه مستندات تكميلي نامه باشند.اما متأسفانه از سوي هيچ‌يك از همكاران دولتي هيچ‌گونه پيگيري به عمل نيامد. اين در حالي بود كه در جلسه‌اي توضيحات شفاهي را به آقاي آخوندي ارائه دادم و عنوان كردم كه برخلاف اينكه ما اعلام آمادگي كرده‌ايم كه در دفع و رفع اثرات سوء تحريم حاضر به همكاري هستيم؛ اما از سوي دولت گوش شنوا يا دست ياري نديديم. البته اين بدان معني نيست كه كلا در سازمان نشستي برگزار نمي‌شود، بلكه به اين معني است كه تنها يك جلسه با انجمن برگزار شد و نسبت به مكاتبه انجمن نيز، جواب روشن و شفايي دريافت نشد. هرچند متعاقبا متوجه شديم از نظرات مكتوب ما استفاده شده است.
- به نظرتان چرا سازمان چنين رفتاري مي‌كند؟
پل‌مه: نبايد يك بخش، خود را تنها متولي سازمان بنادر و دريايي كشور فرض كند و درعين‌حال استقلال ويژه‌اي هم در ديد كارشناسي براي خود قائل شود. اين ديدگاه باعث شده تا كم‌تر به ديدگاه‌هاي كارشناسي ما يا ديگر كارشناسان توجه شود.
متعاقب عدم حصول نتيجه از مكاتبه اول، مكاتباتمان را ادامه داديم و پيشنهاداتي را بر پايه مديريت فضاي سرزميني، به دولت ارائه كرديم.
درعين‌حال با تدبير وزارت راه‌وشهرسازي جلسات ماهانه شوراي عالي ترابر كشور به‌صورت هفته‌اي برگزار مي‌شود و چند هفته متوالي با موضوعات روز ازجمله تحريم اين جلسات برگزار شد. در اين جلسات مجددا هشدارهاي لازم را ارائه كرديم كه با توجه به حجم عمليات دريايي كه متكي بر ناوگان ايراني است بايد توجه داشت وضعيت بنادر كشور رو به بحران نرود.
- آمار و اطلاعاتي هم در خصوص تأييد وضعيت بحراني بنادر داريد؟
پل‌مه: بله. طبق آمار سازمان بنادر، در حال حاضر عمليات بندري با كاهشي حدود ۲۰ درصد مواجه شده است؛ اما طبق شواهد و قرائن به نظرم امروز با كاهش حدود ۲۵ درصد از عمليات بندري مواجه هستيم.
مسعود پل مه رئيس انجمن كشتيراني
- بر چه اساسي آمار را بالاتر از سازمان راهداري اعلام مي‌كنيد؟
پل‌مه: به دليل اينكه ۳۹ درصد گردش دريايي كشور توسط كشتيراني جمهوري اسلامي ايران انجام مي‌شود؛ با اين فرض كه يك درصد حمل‌ونقل دريايي هم توسط ساير بازيگران داخلي انجام شود، آمار حمل‌ونقل دريايي توسط شركت‌هاي ايراني به ۴۰ درصد مي‌رسد. بدين ترتيب ۶۰ درصد حمل‌ونقل دريايي كشور، توسط شركت‌هاي خارجي انجام مي‌شود كه در تمام سطح حمل دريايي ايران فعاليت دارند. اين آمار ۶۰ درصدي در حالي اعلام مي‌شود كه تمام شركت‌هاي لاينر، ترمپ، فيدر و تانكر و ... اعلام كرده‌اند كه ديگر به ايران نمي‌آيند، قطع رابطه كرده يا خواهند كرد يا تاريخ قطع همكاري خود را با ايران اعلام كرده‌اند.
- به نظر شما در چنين فضايي براي بهبود شرايط و گذر از بحران چه مي‌شود كرد؟
پل‌مه: از سال ۹۰ بارها شفاهي و مكتوب از سازمان بنادر درخواست كرده‌ايم كه دسترسي ما را به سامانه‌هاي آماري و اطلاعاتي باز كند؛ اما همواره از سوي ارگان‌هاي دولتي مطرح شده كه اطلاعات و آمار محرمانه هستند و امكان افشا و دسترسي به آنها وجود ندارد. در واقع اگر همراهي درستي صورت بگيرد آن بخش از اطلاعات و آمار را كه محرمانه تلقي مي‌شوند، مي‌توان حذف كرد و بخش عظيمي از اطلاعات كه امكان افشا و بهره‌برداري آن وجود دارد، منتشر كرد. از اين تريبون از آقاي آخوندي درخواست مي‌كنم با همان رويكرد محوري كه براي بخش خصوصي قائل هستند، به بخش خصوصي توجه كند. بخش خصوصي به استناد قانون نيازمند دسترسي آزاد به اطلاعات و آمار است. بايد آمارها و اطلاعات و تأثير عملكردها منتشر شوند تا ضمن دسترسي به اطلاعات و تحليل درست از عملكردها از سوء اجرا و مديريت احتمالي و يك‌جانبه اجتناب شود.
- علاوه بر تهديدهاي محتمل كه بيشتر شامل قطع همكاري و محصور شدن تجارت دريايي كشور است، چه تهديد ديگري وجود دارد؟
پل‌مه: يكي از مهم‌ترين تهديداتي كه داريم در حوزه باكس كانتينري است. يعني عدم وجود تعداد حداقلي و الزامي باكس كانتينري كه متعلق به خودمان باشد و امكان مديريت آنها را داشته باشيم. بر اساس بررسي كارشناسي كه صورت گرفته بود، در شوراي عالي ترابري پيشنهاد ابتياع يك‌صد هزار دستگاه كانتينر را داديم. در كنار آن شركت كشتيراني جمهوري اسلامي ايران بايد به تأسيس و حمايت از شركت‌هاي كشتيراني كوچك‌تر كه از توانايي لازم براي انتقال كالا به كشور برخوردارند، توجه كند.
در مورد همكاري بنادر ايران و آذربايجان بخوانيد.
حمل بيش از ۶۰هزار تن كالاي اساسي از بندرامام به استان سمنان