نگاهي به كنفرانس حمل و نقل جاده اي ايرو (قسمت دوم)در مقاله قبل بخشي از صحبت هاي كاظم آسايش مشاور ارشد سازمان بين المللي حمل و نقل جاده اي در مورد مباحث مطرح شده دركنفرانس حمل و نقل جاده اي (ايرو) را خوانديد در اين قسمت ادامه سوال و مباحث مطرح شده از ايشان را مي خوانيم.
بخش خصوصي چندان هم از اوضاع حمل و نقل در ايران راضي نيست. برخي مي گويند بارها و كانتينرها در ايران هفته ها متوقف مي شوند. آيا از بيرون هم چنين نگاهي به ايران وجود دارد؟
كنوانسيون تير اكسيري نيست كه همه مسائل را حل كند. اين كنوانسيون حمل و نقل بين المللي را تسهيل مي كند. در مجموع فقط ايران نيست كه با اين مشكلات دست و پنجه نرم مي كند. خيلي از كشورها دچار چنين مسائلي هستند حتي داخل خود اروپا موارد زيادي بوده كه «بار»، ساعت هاي متمادي و يا چندين روز پشت مرز معطل مانده است. علت هم اين است كه فقط بحث يك سند گمركي نيست. كشورها مقتضيات ملي ديگري هم دارند كه شما بايد آن را لحاظ كنيد. اما در اين بين حركت ايران بسيار سريع بوده به ويژه از طريق الكترونيكي كردن سيستم هاي حمل و نقلي چه در گمرك و چه در وزارت راه خيلي از مشكلات كمتر شده است. هرچه اسناد به صورت الكترونيك تهيه شوند و نهادها هماهنگ باشند مشكلات كمتر و كمتر شده و توقف در مرزها كاهش مي يابد.
مثلا يكي از چالش هاي كنوانسيون تير اين است كه برخي كشورهاي همسايه ايران مانند افغانستان از سيستم هاي الكترونيك استفاده نمي كنند و متاسفانه بار را در مرز تخليه مي كنند. در حالي كه بار را مي توان در مقصد تخليه كرد. بنابراين هماهنگي دو كشور در جلوگيري از تخليه بار در مرز مي تواند خيلي به تسهيل حمل و نقل و كاهش هزينه ها كمك كند. يا مشكلاتي كه در عبور از تركمنستان براي كاميون هاي ايراني وجود دارد، اينها مشكلاتي است كه به سيستم تير مرتبط نمي شود ولي اگر بر طرف هم نشوند مانع از كارايي تير خواهند شد. لذا هماهنگي همه نهادهاي داخلي و گفت وگوي مرتب با كشورهاي همسايه ضروري است و چنانكه ديديم موفقيت دو پروژه مذكور در ايران به دليل هماهنگي خوب بين نهادهاي داخلي و كار مشترك با كشورهاي همسايه و سازمان هاي بين المللي بود.
با توجه به كنفرانس «ايرو» كه در مسقط برگزار شد، چه افقي پيش روي عمان در بحث حمل و نقل و ترانزيت متصور بوده و ايران در اين رقابت تنگاتنگ بين كشورهاي همسايه از چه جايگاهي برخوردار است؟
عمان به دنبال اين است كه با توجه به جايگاه استراتژيكي كه دارد بتواند نقش فعال تري در حمل و نقل در منطقه ايفا كند و به عنوان يك مركز لجستيكي در منطقه ظاهر شود. لذا با برگزاري چنين كنفرانس هايي و معرفي توانمندي هايش سعي دارد توجهات جهاني را به خود جلب و شركت هاي بين المللي را جذب كند.
از سوي ديگر ايران هم مايل است كريدورهايش فعال تر شوند و در همين راستا موافقت نامه عشق آباد بين ايران، عمان، ازبكستان و تركمنستان امضا شده است. لذا هر چه ميزان حمل و نقل در منطقه افزايش پيدا كند و كريدورها فعال تر شوند به نفع همه كشورهاي منطقه و از جمله ايران خواهد بود و مثلا مي تواند به رونق چابهار در ايران كمك كند به ويژه كه عماني ها خيلي راغب هستند با چابهار كار كنند تا به آسياي مركزي و افغانستان متصل شوند. لذا مي توان نقش عمان را مكمل نقش ايران در حمل و نقل دانست.
آيا با توجه به پيشرفت سريع كشورهايي همچون امارات، تركيه و عمان در عرصه حمل و نقل، ايران جايگاه راهبردي خودش را در منطقه از دست نخواهد داد؟
بايد توجه داشت شرايط كنوني ايران شرايط خاصي است. از آنجا كه ايران در تحريم است، نمي تواند نقشي را كه برخي كشورهاي منطقه در حوزه حمل و نقل بازي مي كند را ايفا كند. اما به هر حال كمرنگ شدن يا پررنگ شدن نقش ايران بستگي به مديريت داخلي آن دارد.
با توجه به جايگاه استراتژيك ايران اگر ايران بتواند به لحاظ داخلي انسجام داشته باشد و همه نهادهايش در يك مسير واحد حركت كنند و همه به تسهيل حمل و نقل كمك كنند جايگاه ايران در منطقه به شدت ارتقا خواهد يافت. كشورهاي ديگر تلاش و هزينه مي كنند تا اين جايگاه را به دست آورند ولي ايران به صورت بالقوه موقعيت ترانزيتي برتري دارد چرا كه حلقه واسط كريدورهاي شمال ـ جنوب و شرق ـ غرب است. همه به جايگاه راهبردي ايران واقف هستند. در اينجا تنها كاري كه ايران بايد انجام دهد تسهيل ترانزيت است.
در كل بايد گفت اگرچه تحريم هاي يك جانبه آمريكا تاثير خودش را دارد اما اگر ايران يك مديريت موفق داخلي داشته باشد و بتواند موانع را حداقل در داخل رفع و حمل و نقل را تسهيل كند و مثلا كاميوني نداشته باشيم كه در مرزهاي ايران متوقف شوند يا كانتينرهاي ترانزيتي در بنادر بلافاصله ترخيص شوند، خودبه خود همه كشورها مسير ترانزيتي ايران را ترجيح خواهند داد.
اما اگر احساس شود مسير ايران هم از لحاظ زماني و هم هزينه مشكل سازتر است طبعا شركت ها به مسيرهاي جايگزين روي خواهند آورد. بحث تحريم ممكن است تاثيرگذار باشد اما تجارت راه خودش كه همان ارزان ترين و به صرفه ترين مسير است را پيدا مي كند.
برخي معتقدند پروژه هايي مانند جاده و كمربند چين مي تواند به عنوان رقيبي براي جاده ابريشم مطرح شود. اين ديدگاه تا چه حد به واقعيت نزديك است؟
اين ابتكار يا به اصطلاح استراتژي كمربند جاده چيني ها شامل شش كريدور مي شود كه يكي از كريدورهايش همان جاده ابريشم است كه با عبور از ايران به تركيه مي رسد. اما چيني ها به مسيرهاي ديگر هم توجه دارند از جمله دو كريدور آسياي جنوب شرقي و آسياي جنوبي و يك كريدور كه از پاكستان مي گذرد و دو كريدور ديگر هم كه يكي از مسير داخل درياي خزر و دومي از شمال درياي خزر عبور مي كند.
چين به دنبال اين است كه همه اين كريدورها را فعال كند. اين كه كدام يك از كريدورها زودتر فعال شوند بستگي به كشورها و همكاري شان دارد. مثلا اگر ايران بتواند نقش خودش را خوب ايفا كند ممكن است بخش عمده اي از كالاهاي چيني به جاي شمال درياي خزر از مسير داخل ايران عبور كند و اين بستگي به اين دارد كه كشورهايي كه در اين كريدورها قرار دارند چگونه از فرصت ها بهره لازم را ببرند و با چيني ها و كشورهاي همسايه شان جهت تسهيل حمل و نقل همكاري كنند.
منبع:مهر نيوز
نگاهي به كنفرانس حمل و نقل جاده اي ايرو (قسمت اول)
حمل بيش از ۶۰هزار تن كالاي اساسي از بندرامام به استان سمنان